Dla nowicjuszy...

Albania

Albania

Albania

Albania

Albania

Albania

Albania

Albania

Albania

Albania

Albania

Albania

Albania

Albania

Jssor Slider

Umiarkowane zainteresowanie

Czy Albania naprawdę jest u nas popularna to osobne pytanie. Wiadomo jedynie, że za taką uważają ją prezesi Itaki, od paru lat mocno Albanię promujący jako nowy kierunek wakacyjny (w tym roku już nie taki nowy). Początkowo chyba nie ma było wywiadu, w którym nie wspomniano by o szczególnym zainteresowaniu klientów Albanią, o „hicie”, o kraju urzekającym polskich turystów. Dwa lata temu i w zeszłym roku kilku innych touroperatorów postanowiło pójść w ślady Itaki, wprowadzając własne oferty wyjazdowe. Aż nadeszło zahamowanie.

Zainteresowanie Albanią rzeczywiście rosło i nadal rośnie i to nie tylko w Polsce. Ale trudno się dziwić. Mówimy o kraju startującym niemal od zera, jeszcze niedawno całkowicie zamkniętym na świat zewnętrzny. W takich przypadkach o procentowe wzrosty jest nadzwyczaj łatwo. W 2017 roku do Albanii przyjechało 5.1 miliona osób (8-procentowy wzrost), z czego połowa w celach turystycznych. Najwięcej było mieszkańców pobliskiego Kosowa, mimo że ich liczba w 2017 spadła o 19%. Co ciekawe, regres uzasadnia się tym, że w ocenie Kosowian, jakość usług jest niska, infrastruktura słaba, a ceny szybko rosną.

Ambasador Albanii w Polsce już po zakończeniu sezonu 2016 poinformowała, że Polaków miało przyjechać 65 tysięcy. Wprawdzie, według Urzędu Lotnictwa Cywilnego, samolotami czarterowymi dotarło tam tylko 12 tysięcy, ale może pozostali przyjechali samochodami, skorzystali z samolotów rejsowych lub przebywając na pobliskiej wyspie Korfu, przypłynęli promem. Ale już w 2017 (danych za 2018 jeszcze nie ma) wzrost zauważalny był również w statystykach lotów czarterowych. W taki sposób poleciało tam na wakacje 32 tysiące turystów z Polski, czyli o 160%(!) więcej niż rok wcześniej. Albania zajęła ósme miejsce wśród najbardziej popularnych turystycznie państw (wygrała, oczywiście, Grecja, a Albanię wyprzedziły też, m.in. Włochy, Portugalia i Izrael). Wygląda na to, że Polacy mają inne zdanie niż Kosowianie…

Dawne czasy

Albania od zakończenia II wojny światowej do roku 1985 rządzona była twardą ręką przez niesławnej pamięci komunistycznego dyktatora – Envera Hodżę. Do śmierci Stalina utrzymującego silne relacje ze Związkiem Sowieckim. Później, gdy zabrakło „Soso”, Hodża nie zaakceptował zbyt miękkiej – w jego przekonaniu – linii Chruszczowa i zerwał stosunki z blokiem wschodnim, wiążąc się z Chinami. Też do czasu. Śmierć Mao Zedonga osłabiła więzi i Albania pozostała w osamotnieniu.  W latach 70. usiłowano nawet wprowadzić tam w życie gospodarkę autarkiczną, czyli opartą na samowystarczalności. Po upadku Związku Sowieckiego i załamaniu się reżimów komunistycznych w Europie, nastał okres demokracji, początkowo bardzo burzliwy. Jeszcze pod koniec lat 90. trwała tam rebelia i na ulicach miast prowadzono regularne walki, w wyniku których zginęło ponad tysiąc osób.

Wiek XXI zaczął się znacznie lepiej. Albania przystąpiła do NATO i stara się wejść do Unii Europejskiej. A rząd dokłada starań, aby z kraju uczynić atrakcję turystyczną. Nie jest to jednak proste, choć warunki geograficzne i klimatyczne bardzo Albańczykom sprzyjają. Albania ma dostęp do dwóch mórz (linia brzegowa jest o jedną czwartą krótsza od tej, którą ma Polska wzdłuż Bałtyku) – Adriatyckiego (promowana Riwiera Albańska) i na południu – Jońskiego.

Trochę drogo…

Słabością jest infrastruktura. Sporo racji ma, wspomniany na początku Marek Andryszak (i Kosowianie…). Chociaż nowe hotele w Albanii rosną szybko, podejmowane są wysiłki podniesienia standardu obsługi, to jednak nie zawsze i nie dla każdego wystarczająco szybko. Dobry hotel, stojący przy ładnej, piaszczystej plaży i świecące słońce, zaspokajają potrzeby tylko tych turystów, dla których wypoczynek sprowadza się do siedzenia na leżaku. Ale jest szeroki wybór podobnych ofert w innych krajach. Po co lecieć do Albanii? Gdyby chociaż przebijała konkurentów cenami. Ale tak nie jest. Wypoczynek w Albanii wcale nie należy do najtańszych.

W tabelce pokazane są najniższe ceny wycieczek do różnych krajów, organizowanych przez biura podróży w szczycie sezonu (połowa sierpnia), przy podziale według form wyżywienia.

Najtańsze oferty znaleźć można przede wszystkim w Bułgarii, a także w Maroku, Turcji i Egipcie. Ale nie w Albanii. Niższe ceny wycieczek z pobytem w hotelu ze śniadaniami bywają nawet w Hiszpanii (na Majorce), nie mówiąc już o Grecji, z którą Albania przegrywa w każdej kategorii czy o Malcie i Cyprze. Najtańsze albańskie oferty zajmują szóste, siódme miejsce, co zważywszy na ograniczoną liczbę krajów uznawanych za popularne kierunki wakacyjne, jest wynikiem słabym.

Oczywiście, hotele są różne i trudno je bezpośrednio porównywać. Nie sposób jednak zakładać, że hotele albańskie wyraźnie jakościowo przewyższają konkurentów w Grecji, Turcji, czy Hiszpanii. Niestety, ale w przeważającej większości, jest odwrotnie.

Na wycieczkach

Wakacje w Albanii sprowadzone wyłącznie do leżakowania nie wydają się mieć wielkiego sensu. Chociaż tamtejsze plaże są naprawdę ładne. Zwiedzanie najłatwiej zorganizować sobie wynajmując samochód. Bardziej odważni mogą wybrać się tam samochodem własnym. Pod warunkiem, że nie przywiązują nadmiernej wagi do wartości materialnych… Ruch drogowy sprawia wrażenie kompletnego chaosu. Znaki drogowe, ograniczenia prędkości, przestrzegane są tylko w tych miejscach, gdzie stoi patrol policji. Nawierzchnie dróg też pozostawiają wiele do życzenia. Niespodziewane uskoki jezdni, dziury, wymagają ciągłej uwagi. Dlatego lepiej jednak jeździć samochodem z wypożyczalni… Na transport publiczny liczyć mogą tylko ci, którzy nie dbają o czas. Rozkłady jazdy autobusów właściwie nie istnieją i nikogo nie dziwi, gdy kierowca odmawia jazdy z powodu niewystarczającej liczby pasażerów. A czasami ta liczba dwukrotnie przekracza nominalną pojemność pojazdu… Sieć kolejowa jest bardzo słabo rozwinięta, łączna długość torów to około 450 km. Wynajęcie samochodu typu Opel Corsa, na tydzień, z pełnym ubezpieczeniem (włączając także tzw.”excess”, czyli udział własny – koniecznie!), w poważnej wypożyczalni kosztuje 250-300 euro. A pojechać może nim cala rodzina.

Albańskie hity

Riwiera Albańska

Riwiera jest główną atrakcją turystyczną Albanii. Turyści z Włoch, Grecji i krajów albańskojęzycznych (Kosowo i Macedonia) korzystają z pięknych plaż już od dawna – od momentu, gdy to tylko było możliwe. Teraz nadszedł czas, gdy reszta świata powoli otwiera oczy i poznaje nieznane sobie dotąd atrakcje. Proces toczy się zwolna, bo niespełna 5 mln turystów z całego świata to jeszcze daleko do wyników uzyskiwanych przez sąsiednią Chorwację, Czarnogórę i Grecję. Ale ci turyści, którzy już dotarli na plaże, są nimi zachwyceni. Ksamil, Himara, Borsh, Dhermi – to nazwy miejscowości, przy których plaże są najpiękniejsze, szczególnie wtedy, gdy nie ma na nich tłumów (a największe są, oczywiście, w lipcu i sierpniu). We wrześniu plaże i widoki na okolice można mieć niemal do własnej dyspozycji. Wrzesień wydaje się najlepszym miesiącem na wyjazd do Albanii.
Jeżdżąc po kraju łatwo natknąć się na któryś z tysięcy sławetnych betonowych bunkrów wybudowanych tu za czasów komunistycznych, mających chronić naród albański przed nieuchronnym atakiem imperialistów. Szczególnie dużo bunkrów stoi wzdłuż wybrzeża i granic kraju. Część z nich przerobiono na sklepy, kafejki, a nawet domy mieszkalne.

Przełęcz Logara

Jazda samochodem po Albanii to spore wyzwanie, a jazda w górach to wyzwanie podwójne. Jednak koniecznie trzeba przejechać trasą z Vlory do Sarandy przez przełęcz Llogara. Góry, doliny, widok morza i niekończących się plaż, robią niesamowite wrażenie. Liczącą niespełna 290 km trasę można pokonać w pięć godzin. Doliczając czas na liczne postoje w punktach widokowych, przejazd trwa o wiele dłużej. Niezbędna jest ostrożność w czasie jazdy. Wzdłuż dróg nie ma barier ochronnych, są za to liczne pęknięcia jezdni po osunięciach ziemi. Powszechnym widokiem są kozy chodzące po jezdni.

Berat

Miasto tysiąca okien. Domy zbudowane z kamienia w czasach otomańskich, z dużymi oknami „patrzą” ze wzgórza na świat położony u ich stóp. Berat jest miastem pamiętającym czasy starożytności. Budynki stoją po obydwu stronach rzeki Osumi. Jest tam też miejska cytadela – Zamek Berat.
Jadąc w kierunku Berat nie wolno pominąć potężnej góry Mt. Tomorr, wznoszącej się na wysokość 2416 m npm, dominującej nad miastem. Teoretycznie możliwe jest wjechanie samochodem do pewnej wysokości góry, ale drogi nie uważa się za bezpieczną.
Berat jest trochę oddalony od głównych szlaków turystycznych, nie można tam wstąpić „po drodze”, bo dalej nic nie ma. Ale warto poświęcić jeden dzień na choćby krótką wizytę w tym mieście.

Butrint

Park Narodowy Butrint znalazł się na liście UNESCO. Są tu piaszczyste plaże w Ksamil, mokradła ze światem zwierząt, a także starożytne ruiny miasta Llirów (starożytny lud indoeuropejski, z przełomu epoki brązu i żelaza).
W krystalicznie czystych wodach hodowane są małże, wyławiane przez lokalnych rybaków. Ale poza tym, miejsce to utrzymywane jest w stanie nietkniętym.
Najlepiej zorganizować sobie tak wycieczkę, aby udało się obejrzeć słońce zachodzące nad grecką wyspą Korfu.

Gjirokastra

Szare dachówki otomańskich domów w Gjirokastrze nadają miastu szczególny charakter, nie spotykany nigdzie indziej w Albanii. Ze wszystkich stron otaczają je potężne górskie łańcuchy. Zostało wpisane na listę dziedzictwa światowego UNESCO. Wizyta w samym mieście, spacer wijącymi się uliczkami i w Zamku Gjirokastra to obowiązek każdego turysty. Ślady swojej obecności pozostawili tu: dyktator Enver Hodża i uznany pisarz Ismail Kadare.
Na zwiedzanie Gjirokastry wystarczy, w zasadzie, jeden dzień. Ale lepiej jest zatrzymać się trochę dłużej i przeznaczyć więcej czasu na objazd po całym, interesującym regionie.

Błękitne Oko

Syri i Kalter to w tłumaczeniu Błękitne Oko. Źródło wytryskujące pod skałami w taki sposób, że woda jest tam ciągle wzburzona, silnie wybijana w górę. Głębokość jeziora sprawia, że w środku jest bardziej niebieskie niż na zewnątrz, przez co przypomina oko i stąd wzięła się nazwa. Przed laty było to miejsce dostępne tylko dla komunistycznych dygnitarzy. Wjazd na teren parku jest płatny i kosztuje około 7 zł od samochodu.

Tirana

Tirana nie przypomina innych stolic europejskich. Na początku obecnego stulecia, burmistrzem był artysta malarz, który zarządził malowanie miasta. Stąd często zaskakujące kolory budynków. W Tiranie nie ma za wiele do oglądania. Bardziej odważni mogą wspiąć się na opuszczoną betonową piramidę. Można podziwiać ogromne mozaiki z czasów komunistycznych na placu Skanderbeg. Trudno nazwać Tiranę miastem pięknym i poświecenie na jego zwiedzanie jednego dnia (lub maksimum dwóch) powinno w pełni wystarczyć.

Z biurem podróży

Do Albanii dotrzeć można samodzielnie, samochodem (raczej niewskazane) lub samolotem, albo z biurem podróży. Jak już wspomniałem, nie tylko Itaka zachęca do albańskich podróży (choć czyni to z największą determinacją). Samoloty czarterowe wylatują z siedmiu miast w Polsce, kierując się głównie do Tirany. Ale nie wszystkie. Biura podróży korzystają także z innych wykupionych przez siebie rejsów: na grecką wyspę Korfu lub nawet do czarnogórskiej Podgoricy i stamtąd robią transfery. W ubiegłym roku portów w Polsce było dziewięć. Teraz zrezygnowano z Bydgoszczy i Rzeszowa.

Najszerszą ofertę ma, rzecz jasna, Itaka, której marketingowcy wkładają mnóstwo wysiłków, aby udowodnić, że Albania może być przebojem turystycznym. Ostatnio jednak wydaje się, że zapał nieco zelżał. Samoloty z klientami Itaki latają ze wszystkich portów, z niektórych częściej niż raz w tygodniu (z Warszawy i Katowic).

Albania jest krajem nadal tanim (choć ceny szybko rosną). A ściślej mówiąc tani jest tam pobyt. Wyprawa do restauracji, czy wejście do muzeum na pewno nie skończy się bankructwem. A jednak wycieczki sprzedawane w biurach podróży, w postaci pełnych pakietów, tanie wcale nie są. W szczycie sezonu, w połowie sierpnia, tygodniowy pobyt w którymś z trzygwiazdkowych hoteli, ze śniadaniami, kosztuje najczęściej 1600-1700 zł. Hotele czterogwiazdkowe (z dwoma posiłkami dziennie) mają ceny 2100-6700 zł, a z „all inclusive” – 2200-3000. Tylko czy warto kupować wersję „all inclusive” w Albanii? Co wtedy ze zwiedzaniem? W porównaniu z rokiem ubiegłym, ceny wycieczek spadły.

W porównaniu z poprzednim sezonem spadła liczba organizatorów. Ubyły dwa biura podroży: Sun & Fun i Net Holiday. To pierwsze zrezygnowało, a to drugie przestało istnieć (zbankrutowało). Została szóstka. Trzy biura z czołówki naszych touroperatorów (Itaka, TUI, Rainbow) i Exim Tours, a także dwa biura małe: Prima Holiday i Regobis. Nie ma Neckermanna i, oczywiście, Grecosa.

Samodzielnie

Bezpośrednich połączeń lotniczych z Tiraną nie ma. Przeloty z przesiadkami są nieopłacalne. Ale samodzielnie do Albanii samolotem dostać się można. Są dwa sposoby. Pierwszy to skorzystanie z oferowanych przez biura podróży biletów lotniczych na samoloty czarterowe. Ich ceny w połowie sierpnia, w zasadzie, nie przekraczają tysiąca złotych (z drobnymi wyjątkami).

Drugi sposób na dotarcie do Albanii to kupienie biletu na pobliską wyspę Korfu i przepłynięcie promem na kontynent. Można to zrobić udając się do biura podróży (wystarczy wirtualnie) lub kupując bilet u jednego z tanich przewoźników. Kupowanie w Wizzair jest zupełnie bez sensu z powodu absurdalnie wysokiej ceny, a zatem pozostaje Ryanair. Od bieżącego roku na trasie z Warszawy obecny jest także PLL LOT. Ceny zarówno w Ryanair jak i LOT-cie są jednak trochę wyższe od oferowanych przez biura podróży w samolotach czarterowych i prawdopodobnie (choć to może się zmieniać) przelot czarterem okaże się lepszą opcją.

W każdym wypadku dodatkowym kosztem jest prom. Powrotny bilet Korfu – Saranda - Korfu kosztuje 38 euro. Z drugiej strony, lot do Tirany wiąże się także z koniecznością transferów. Jeśli zamierzamy cały czas spędzać tylko na plaży, wersja z przelotem na Korfu może okazać się tańsza. Na komunikację publiczną liczyć mogą tylko najbardziej zaprawieni turyści, a zarezerwowanie prywatnego transferu jest bardzo drogie (taksówka w dwie strony – 315 euro, minibus dla 8-miu osób – 400 euro). W przypadku planów objazdowych, zwiedzanie zaczyna się od Tirany i od wizyty w „rent a carze” w tym mieście.

Zakwaterowanie w domkach campingowych lub prostych hostelach, w kurorcie Saranda kosztuje, w połowie sierpnia, 80-150 zł za tydzień od osoby. Ceny najtańszych hoteli trzygwiazdkowych zaczynają się od 200-300 zł, a czterogwiazdkowych od 350-400 zł. Pobyt w hotelu pięciogwiazdkowym to wydatek rzędu 1000 zł. Ale nie należy oczekiwać cudów. Prawdziwie pięciogwiazdkowy hotel kosztuje co najmniej 2000 zł (np. Bougainville Bay ze śniadaniami „kontynentalnymi”). W głębi kraju ceny są niższe i można sobie przygotować całkiem ciekawy program.

Czy warto?

Otwartym pozostaje pytanie, czy rację ma były prezes TUI Polska, mówiący wprost, że Albania spodobać może się tylko tym turystom, którzy niewiele w życiu widzieli. Dla bardziej doświadczonych atrakcją nie jest.

Albania to kraj na swój sposób ciekawy. Choćby z powodu historii. Głównym magnesem są plaże. Inne miejsca, mające swój charakter i z pewnością wzbudzające zaciekawienie turystów, nie są przecież niczym nadzwyczajnie wyjątkowym. Jednorazowy wyjazd do Albanii dla tych, którzy już „wszędzie” byli może być interesującym urozmaiceniem. Marek Andryszak stawia tezę odwrotną: to kraj dla turystycznych nowicjuszy. Tezę tę oslabia jeden argument: ceny. O wiele prościej i taniej jest takim nowicjuszom polecieć np. do Bułgarii. Plaże też są tam ładne.  Prawdopodobnie wiele osób decyduje się na podróż do Albanii z ciekawości. Pytanie tylko, czy gdy już tę swoją ciekawość zaspokoją, to zechcą kiedyś tam wrócić?

Jarosław Mojzych

5 marca 2019