Zimowy czas
Z końcem października w całej Europie zmieniany jest czas. Wskazówki zegarków przesuwane są o jedną godzinę do tyłu. Nie dość, że słońce świeci znacznie krócej, to w dodatku - decyzją administracyjną - dzień skracany jest o kolejną godzinę. Wprawdzie dłuższy jest rano, ale znaczenie to ma tylko dla zadeklarowanych skowronków. Ciemność nastaje bardzo szybko.
Koniec ze zmianami
Nie wszystkim to się podoba. Parlamentarzyści na Balearach podjęli próbę zmiany przepisów i wycofania trzech wysp: Majorki, Minorki i Ibizy z mechanizmu zmiany czasu na zimowy. Na Balearach czas letni ma obowiązywać przez cały rok.
Lokalne władze przekonują, że pozostawienie czasu letniego zasadniczo wpłynie na podniesienie komfortu życia mieszkańców wysp. Czas zimowy, ograniczający dostęp do słońca sprzyja wahaniom nastroju, pojawianiu się przygnębienia i bezsenności. Poza tym, jak twierdzą, dłuższy dzień sprawi, że ludzie mniej czasu marnować będą na oglądanie telewizji, przeznaczając go na spacery i odpoczynek na powietrzu. Kolejną korzyścią ma być zwiększenie atrakcyjności Majorki i dwóch innych wysp dla turystów, którzy zachęceni później zapadającą nocą, bardziej licznie będą na nie przyjeżdżać.
Zdaniem zwolenników utrzymania czasu letniego przez cały rok, zwyczaj cofania zegarków ma źródło w archaicznym modelu przemysłowym, nie pasującym do współczesności, w której ludzie potrzebują więcej światła dziennego do wypoczynku.
Decyzja o rezygnacji ze zmiany czasu na zimowy musiałaby zostać zaakceptowana przez parlament Hiszpanii, co może nie być proste. Mimo, że Baleary położone są bardziej na wschód od kontynentalnej części kraju i słońce zachodzi tam najszybciej, to może to okazać się niewystarczającym argumentem. Premier Hiszpanii Mariano Rajoy jest zwolennikiem pójścia krok dalej, ale w odwrotnym kierunku. Chciałby zrównania czasu obowiązującego w Hiszpanii z GMT.
W odległej przeszłości, Hiszpanie mieli ten sam czas co Brytyjczycy, ale generał Franco przesunął wskazówki zegarów o godzinę do przodu tak, aby podkreślić wspólnotę z hitlerowskimi Niemcami.
Na pomysł pozostawienia czasu letniego wpadli nie tylko mieszkańcy Balearów. Właśnie niedawno władze Turcji ogłosiły decyzję o rezygnacji ze zmiany czasu, uznając, że w ten sposób umożliwią pełniejsze wykorzystanie słonecznych dni w zimie.
Elastyczność
Nie tylko Hiszpanie i Turcy próbują zrewidować zasady przynależności do stref czasowych. Takich krajów jest więcej. Oto sześć przykładów:
Chiny
Chiny znajdują się w pięciu strefach czasowych. Ale, gdy w do władzy doszli komuniści, w 1949 roku ustanowili jeden „czas pekiński”, obowiązujący na terytorium całego kraju. Uznali, że ułatwi to im władzę. Problemy ludzi, zwłaszcza mieszkających w prowincjach zachodnich, zmuszonych do życia w niezgodzie z naturą (wstają w głębokiej nocy, a idą spać popołudniem), nie miały żadnego znaczenia. Stan ten utrzymuje się do dziś.
Korea Północna
W 2015 roku wprowadzono „czas pheniański”, przesuwając zegary o pół godziny do tyłu. Intencją było podkreślenie zerwania z pozostałościami z czasów japońskiej okupacji.
Nepal
W 1956 w Nepalu przesunięto czas o 15 minut do przodu. Było to skutkiem problemu z tzw. standardowym południkiem (82.5°), który dzieli Nepal na dwie bardzo nierówne części. W rezultacie południk ten „przesunięto”, arbitralnie uznając, ze przecina on słynny szczyt Gaur Shankar (86° 20’). A, że nie jest to wielokrotność 7.5 stopni (bo taki warunek spełniać muszą południki standardowe), to najbardziej przybliżoną strefą jest UTC + 5 godz. 45 min.
Krym
Po aneksji Krymu przez Rosję w 2014 roku, wprowadzono zarządzenie o przesunięciu czasu do przodu o dwie godziny, tak aby zrównać go z moskiewskim. Podobnie jak w Rosji, na Krymie od tego momentu nie ma żadnych zmian czasu w ciągu roku. W tej nowej sytuacji, na Krymie w lecie jest jedną godzinę później niż na Ukrainie, a w zimie o dwie godziny.
Wenezuela
Były prezydent Wenezueli Hugo Chavez w ramach walki ze swym największym wrogiem – Stanami Zjednoczonymi, postanowił wprowadzić inny czas od tego, który mają w USA. Zdecydował o cofnięciu zegarów o pół godziny. Ten dziwaczny ruch przyczynił się do pogłębienia i tak dużych problemów z dostawami energii elektrycznej, na którą z racji wcześniej zapadających nocy wzrosło zapotrzebowanie. Następca Chaveza – Nicolas Maduro przywrócił stan poprzedni.
Samoa
Wyspy Samoa leżą na 172° długości geograficznej zachodniej. Z czego wynika ich przynależność do strefy czasowej UTC–11h. Ale dla tych położonych na środku Pacyfiku wysp głównymi (niemal jedynymi) partnerami handlowymi są Australia i Nowa Zelandia, leżące na półkuli wschodniej, których czas wyprzedzał Samoa o niemal dobę. W 2011 roku wyspy „przesunięto” na wschód. Jeszcze kilka lat temu Samoańczycy witali Nowy Rok jako ostatni na świecie, teraz czynią to jako pierwsi.
Strefy czasowe
Na kuli ziemskiej wyznaczono 24 strefy czasowe. Dwanaście na wschód od południka zerowego i dwanaście na zachód. Wynika z tego, że jedna strefa to 15° długości geograficznej (360/24=15). Leżący w środku piętnastki południk 7.5° nazwano standardowym. Położenie jego wielokrotności wyznacza strefy czasowe. Przez Polskę przebiega jeden taki południk: 22.5° (np. Lublin), co sprawia, że należymy do dwóch stref czasowych – tereny wschodnie do strefy czasu wschodnioeuropejskiego, a pozostała część do czasu środkowoeuropejskiego. Oczywiście, urzędowy czas jest tylko jeden – ten związany z większą powierzchnią naszego kraju: środkowoeuropejski. W jego wersji zimowej jest to UTC+1h, a letniej UTC+2h.
Od 1992 roku europejska część Rosji nie należy do strefy czasu wschodnioeuropejskiego (UTC+2h/3h), tylko do czasu moskiewskiego (UTC+3h – cały rok). W tej samej, moskiewskiej strefie są Białoruś i Turcja (choć, być może, tak jej nie nazywa).
Hiszpania i Francja są na podobnej długości geograficznej co Wielka Brytania. Ale, w odróżnieniu od niej, stosują czas środkowoeuropejski. Hiszpania ma tak od czasów Franco. We Francji czas ujednolicili Niemcy po podbiciu w 1940 roku. I tak już zostało.
Czas zachodnioeuropejski obowiązuje tylko w Wielkiej Brytanii, Portugalii i Islandii.
Czasami zdarza się, że do określania zerowego odnośnika stref czasowych używany jest akronim GMT zamiast UTC. Mimo, że GMT i UTC wyrażają liczbowo ten sam czas, to jednak znaczą coś innego. GMT (Greenwich Mean Time) jest strefą czasową, oficjalnie używaną w niektórych krajach europejskich (głównie w Wielkiej Brytanii i Irlandii) i afrykańskich. Natomiast UTC (Coordinated Universal Time) strefą czasową nie jest. UTC jest czasem wzorcowym, pełniącym rolę bazy, do której odnoszone są strefy czasowe na całym świecie. Żaden kraj nie używa UTC jako swego czasu lokalnego.
26 października 2016